"SK1" Sonder Konstruktion 1

Het overgrote deel van de Duitse Atlantikwallbunkers waren standaardtypes maar voor het H.Q. in Antwerpen besloot men twee SK1 bunkers "speciale constructie 1" over elkaar te bouwen.

 Samen boden zij onderdak aan de generaal en staf van het korps die de tienduizenden manschappen aan de kust moesten aansturen en organiseren. Er werd één als “Führungsbunker” toegewezen en de andere als “Quartiermeister” bunker, op deze pagina belichten we wat dat inhield en enige geschiedenis.

 De bunker werd in 1943 ontworpen en zeer zelden gebouwd waardoor er nu slechts vier exemplaren zijn, de 2 in Antwerpen en 2 op aparte locaties in Frankrijk.
De SK1 in Tourcoing, waar het 15de Leger haar hoofdkwartier had, werd ook door vrijwilligers tot een museum omgevormd en is zeker een bezoekje waard (website). 

Statistieken

32m x 16m

Ca. 1800 m³ beton

Ca. 100 ton bewapeningsijzer

Het technisch gedeelte van de bunker ligt rechts en bevat de kamers met voorzieningen voor de verluchting, water en stroom. Voor deze deur is ook een kleine “kampfraum” voorzien die toeliet de deuringangen zijdelings te bewaken. Verder bestond de bunker uit bureauruimtes voor de staf van de eenheid, het linkergedeelte van de bunker was voorzien voor de telefooncentrale en had verschillende nissen voor het zenden met antennes. 

"Führungsbunker"

Antwerpen 01, 287, SK1

In de oostelijke SK1 bunker bevond zich de generaal met zijn stafchef en de “Ia” (operaties) + “Ic” (inlichtingen), respectievelijk de 1ste en 3de stafofficier van het korps. De Ia afdeling had het rechter gedeelte van de werkvertrekken waaronder diens “kartenstelle” (kaartendienst) en centraal zat de generaal met aan de overzijde zijn stafchef. De Ic afdeling zat logischerwijs in het linkergedeelte nabij de kamers met voorzieningen voor communicatie. Samen stelden al deze officieren de nodige bevelen op om de orders van de generaal in daden om te zetten. Op hun beurt leverden ze de generaal alle nodige info om hem te helpen erover te beslissen.

Na W.O. 2 werd wat er nog over was van de inboedel openbaar verkocht door de stad en werd het plan opgevat om de bunker(s) af te breken. De kosten die daar aan verbonden waren bleken echter hun redding te zijn. In 1973 had de Civiele Bescherming nog plannen om van deze SK1 een Provinciaal commandocentrum te maken maar buiten enkele ingrepen kwam er niets van.  

Sinds 1999 wordt hij opgeknapt en ingericht als museum, in 2004 kwam ook de officiële erkenning als historisch monument.

De geschiedenis van de site zelf en diens rol in de Atlantikwall worden er uitvoerig belicht. Doorheen de ruimtes, objecten en bijhorende documentatie krijgt men een duidelijk beeld van de bunkers, van bouw tot en met gebruik. Twee ruimtes werden ingericht met objecten en documentatie rond de luchtoorlog, vooral de V1 en V2 wapens die zo’n 6 maanden lang Antwerpen en haar haven teisterden. 

"Quartiermeister bunker"

Antwerpen 01, 288, SK1

De “Qu.” bunker kreeg zijn naam van de “Ib” of “Quartiermeister“, de 2de stafofficier. Hij moest zorgen voor de vereiste middelen om al de plannen van de overzijde uit te voeren. Naast deze afdeling bevonden zich hier ook andere ondersteunende diensten rond wapens en materiaal, personeel, gasbescherming alsook de kantoren van de “ARKO” (Artilleriekommandeur).

Buiten de ontbrekende inhoud bleef deze SK1 grotendeels in originele toestand sinds W.O.2. Dit levert interessante informatie op voor de restauratie van die aan de overzijde, zoals de bevestigingen voor kabelklemmen aan muren en plafonds die zo correct konden worden gereproduceerd toen daar alle elektriciteit vervangen werd eind 2016. Alle bakstenen muurtjes die de kantoorruimtes verdelen zijn er nog aanwezig waar deze aan de overzijde verwijderd werden, vermoedelijk in de jaren 1970. Eén van de minimale verschillen met de SK1 aan de overzijde is dat het communicatiegedeelte een baksteen muurtje en dus kamertje extra heeft.